با نزدیک شدن به روزهای پایانی ماه صفر رفته رفته حضور زائرانی که خودشان را از هر طریق به مشهد می‌رسانند پررنگ و پررنگ‌تر می‌شود. این حضور و شور قطعاً همراه با فرایندها و هم‌افزایی‌هایی است که در کلماتی مانند «فرهنگ میزبانی» خلاصه می‌شود و لازم است کارکردهای مردمی و مسئولان به دقت وارسی شود تا در پیوست با زیارت به تعریف شایسته‌تری در این زمینه برسیم.
رئیس کمیسیون فرهنگی و زیارت شورای اسلامی شهر مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: ما باید بدانیم هویت اصلی شهر مشهد زیارت است، بنابراین باید تأکید کرد زیارت حاکمیتی نیست و از آن مردم است و دستگاه‌های اجرایی فقط باید تسهیل‌گری و تنظیم‌گری در موارد مختلف را داشته باشند و از هر گونه تصدی‌گری پرهیز کنند.
حجت الاسلام حسن منصوریان با اشاره به نقش حلقه‌های میانی ادامه می‌دهد: تشکل‌ها حلقه میانی تصدی‌گری و حرکت‌های مردمی هستند و می‌توانند مردم را پای کار بیاورند. هیئت‌ها، مؤسسه‌ها و مساجد باید کمک کنند تا فرهنگ میزبانی که پایه و اساس آن مردمی برگزار کردن مراسم‌هاست بهتر شکل بگیرد تا مردم پیمانی که میان خود، امام رضا(ع) و خدای خود دارند را بروز دهند و باید جایی را مدیریت شهری برای این شرایط آماده کند تا مردم ادای دین کنند.
وی عنوان می‌کند: مدیریت شهری برای دهه پایانی صفر اقدام‌هایی از جمله حمل و نقل رایگان، تعیین محل‌هایی برای اسکان و سایر امکانات را در اختیار مردم قرار می‌دهد و این کمک‌هایی است که شورای شهر مفادش را در اختیار شهرداری قرار داده تا در اختیار مردم قرار بگیرد، رویکرد اصلی و کارشناسی شورای شهر این است که تسهیلگر و تنظیم‌گر باشیم نه تصدی‌گر.
رئیس کمیسیون فرهنگی و زیارت شورای اسلامی شهر مشهد با طرح پرسشی در مفهوم زیارت خاطرنشان می‌کند: منطقی وجود دارد که از ما می‌پرسد زیارت چیست؟ در مورد تعریف زیارت می‌توان گفت اتفاق یا رویدادی است از مبدأ تا مبدأ. وقتی این نگاه را داشته باشیم تعریف ایجاد زیرساخت‌ها راحت‌تر می‌شود یعنی از مبدأ یا از یک شهری فردی به راه می‌افتد و تأمین جاده، امکانات جاده‌ای و سایر نیازها جزو زیارت محسوب می‌شود که در تمام مسیر رفت و برگشت یک فرد جاری است. چه حمل و نقل جاده‌ای باشد چه ریلی یا هوایی یا پیاده، دولت‌ها در نگاه ملی در این فرایند رفت و برگشت می‌توانند کمک کنند اما فرهنگ میزبانی در شهر در دست مردم است و مردم باید میهمان‌داری کنند. همان مدلی که از قدیم بوده و حاکمیت چه باشد و چه نباشد ادامه دارد مانند اینکه مردم طرق میقات الرضایی بودند و هنوز این فرهنگ وجود دارد یا در اطراف مشهد مردم خانه‌های خود را در اختیار زائران قرار می‌دادند و هنوز مردم نذرهای خود را در مسیر نیاز زائر جاری می‌کنند، بنابراین باید این حس خوب و حال خوب را ماندگار کنیم، میزبانی کار دستگاه‌ها نیست و ایجاد زیرساخت‌ها کار حاکمیت است.
منصوریان توضیح می‌دهد: مردم مشهد سابقه تاریخی میزبانی بیشتری حتی از مردم عراق در اربعین دارند. از ابتدا هم همین گونه بود عده‌ای آمده‌اند مقیم مشهد شدند تا در این ایام و در طول سال به زائران دیگر خدمتگزاری کنند، فرهنگ میزبانی مردمی از زائر یک فرهنگ همراهی است و ما باید به عنوان متولیان فرهنگی تلاش کنیم تا این سبک زندگی به هم نخورد و باز هم تأکید می‌شود نباید از سوی سازمان‌ها و نهادها تصدی‌گری بشود و باید امور به نحوی بر عهده گرفته شود که به مرور نقش مردم کمرنگ نشود.
وی می‌افزاید: ورود به بخش میزبانی مردمی خطرناک است زیرا همیشه دولت‌ها نگاه ثابتی ندارند اما نگاه مردم همیشه به امام(ع) خود و اعتقاد خود و کارهایی که انجام می‌دهند ثابت است یعنی این ثبات با یک تغییر نباید از بین برود که عاقلانه هم همین است، واقعیت این است که مردم از حاکمیت جلوترند و بیشتر هزینه می‌کنند چون دچار بروکراسی‌های اداری و مجوزهای خاص نیستند و به دل خود مال و جان خود را هزینه می‌کنند و ما باید این سبک را نگه داریم.
رئیس کمیسیون فرهنگی و زیارت شورای اسلامی شهر مشهد در پاسخ به نقش بودجه‌های ملی زیارت و اثر آن در فرهنگ میزبانی می‌گوید: بودجه‌های زیارت چون حاکمیتی است اثر فرهنگی ندارد و اثر فرهنگی به موکب‌ها و حرکت‌های مردمی برمی‌گردد. بودجه‌های دولتی باید در زیرساخت‌ها هزینه شود و آنچه جنبه فرهنگ مردمی دارد به خود مردم واگذار شود، حاکمیت نباید در سبک زندگی مردم در میزبانی از زائر دخالت کند. ما می‌خواهیم خاطره خوش در ذهن زائر ایجاد شود و وقتی یک زائر می‌رود باید از میهمان‌نوازی و کرامت مردم مشهد در ذهن خود خاطره داشته باشد و از آن بگویند و باید به دنبال برند شهر مشهد باشیم، کارهای مردمی باید هم حس همجواری داشته باشد و هم در راستای برندینگ مشهد این جریان رخ بدهد.
منصوریان بر دیربازده بودن کارهای فرهنگی تأکید می‌کند و می‌گوید: ممکن است آدم‌هایی هم در شهر باشند که رفتاری در شأن مردم مشهد نداشته باشند اما واقعیت امر این است که مردم احترام زائر را نگه می‌دارند و شاید مواردی باشد که باید حتماً با آن‌ها برخورد شود و حتی مدعی‌العموم باید ورود کند تا برخورد بازدارنده در راستای حفظ شأن مردم اتفاق بیفتد. مردم به امید امکانات فراهم شده در روزهای پایانی صفر به مشهد می‌آیند و خیلی از مردم که از نظر مالی شاید نتوانند در بقیه ایام سال به مشهد بیایند در این ایام چون امکاناتی فراهم است و می‌توانند با خانواده به مشهد بیایند برای زیارت به مشهد سفر می‌کنند که کارکرد فرهنگ میزبانی نگه داشتن همین انگیزه‌ها و حس‌های خوب است.
وی با اشاره به نقش مؤثر رسانه‌ها در تحقق فرهنگ میزبانی خاطرنشان می‌کند: حق مردم مشهد به خوبی ادا نمی‌شود چون با کربلا و اربعین مقایسه می‌شود اما واقعیت امر این است که در این شرایط اقتصادی و فرصت کم پس از اربعین این اتفاق در مشهد از اربعین پررنگ‌تر است اما چون پیوست رسانه‌ای ندارد، مورد بی‌مهری قرار می‌گیرد بنابراین لازم است رسانه‌ها هم خالصانه پای کار بیایند و انعکاس دهند.
نظر شما